Các loài lan lai của Vanda
Các loài lan lai thuộc giống Vanda có thể chia ra làm ba nhóm:
1) Lai tạo giữa các loài khác trong cùng một chi, như Vanda lai strap leaf.
2) Lai tạo giữa các loài khác nhau giữa các thành viên trong hai chi, như Vanda semi-terete.
3) Lai giữa các loài lan khác nhau.
Việc lai tạo giữa các loài khác nhau trong cùng một chi luôn luôn cho kết quả cao, ngoài ra thể tam bội đã hiện diện một khi một trong cha mẹ của chúng có thể tứ bội. Một số loài Vanda nổi tiếng của Singapore như Vanda Miss Joaquim, hiện đã trở thành mặt hàng sản xuất trong công nghiệp lan của Singapore và Hawaii,
đây là loài lan lai trong tự nhiên đang được nuôi trồng. Loài Vanda Miss Joaquim, var. John Laycock có hoa trắng, đó là loài được lai tạo giữa Vanda teres trắng với Vanda hookerana, nó được thụ hưởng tính chất hoa lớn của Vanda teres. Một loài Vanda trắng rất phổ biến nữa là Vanda Poepoe var. Diana. Khi trồng những loài này dưới trời nắng và mưa, thì khó ra hoa trong những tháng mùa mưa, vì vậy vào những thời gian có mưa đó ta nên dùng những tấm nylon trong để che cho chúng.
Vanda sanderana và Vanda coerulea có lẽ là những loài nổi tiếng nhất trong số các loài lan Vanda, và không có gì ngạc nhiên khi kết hợp hai loài này với nhau để cho ra loài Vanda Rothschildiana đã cho một kết quả bất ngờ.
Việc nuôi trồng giống này được thực hiện từ năm 1931, cho đến ngày nay rất dễ dàng để tìm mua loài lan này từ Thái-lan hoặc từ Hawaii.
Strap-leaf Vanda vẫn nhận được sự quan tâm của nhiều người trong quá trình lai tạo
với những cánh hoa có khảm hay không khảm cũng vậy. Dải màu của loài lan lai này cũng khá rộng , như màu vàng đến từ Vanda dearei, Vanda spathulata và Vanda denisoniana; Màu cam đến từ Vanda insignis; Màu hồng và đỏ đến từ Vanda sanderana; Màu xanh đến từ Vanda coerulea; Hương thơm đến từ Vanda tessellata.
Việc tìm tòi Vanda thể tứ bội là một sự thực nghiệm quan trọng đó là cơ hội phát hiện ra được thể tứ bội chi từ một loài Strap-leaf Vanda mà thôi, đó là những cái tên như Vanda Dawn Nishimuara, chính nó đã trở thành loài lan trồng để kinh doanh hoa cắt cành ở Singapore.
Nói về vấn đề lan lai tạo của giống Vanda thì còn nhiều vì thứ nhất, chúng là một giống lớn với 50 loài khác nhau. Thứ hai, chúng là loài đang được ưa chuộng, nhất là trong kinh doanh hoa cắt cành, vì vậy trong phạm vi cuốn sách này chúng tôi không sa đà vào các lý thuyết về lai giống. Vì kiến thức của tôi không cho phép và mặt khác nó không phải là mục đích khi biên soạn cuốn sách này.
H.nh bên phải: Vanda Miss Joaquim
H.nh dưới: Vanda hookerana x V. teres 
Nguồn tài liệu: SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )
