Tolumnia
Tông: Maxillarieae
Tông phụ: Oncidiinae
Phân bố: Khoảng 30 loài ở quần đảo Indies
Lan biểu sinh và thạch lan nhỏ, không có giả hành, đôi khi là thân bò. Lá mọc đối xứng, phiến lá dày, hai bên dẹt, nếu cắt ngang phiến lá có hình tam giác, tạo thành cái quạt. Vòi hoa thường dài hơn lá nhiều, có hoặc không phân nhánh. Hoa to, màu sắc nổi bật, lá đài hai bên dính với nhau một phần, nằm phía sau môi. Các cánh hoa rộng hơn lá đài. Môi cũng to hơn các chi tiết khác của hoa, môi có ba thùy, thùy giữa lại phân làm hai thùy, ở chân có một mô sần, dày, kết cấu phức tạp. Trụ hoa có các cánh nổi bật. Khối phấn 2.
Các cây thuộc giống này đôi khi vẫn được coi là loài Oncidiums lá xếp.
CÁCH TRỒNG
Các loài thuộc Tolumnia nên trồng bằng cách ghép hoặc trong giỏ treo hoặc chậu đất nung nhỏ trong những mảnh vỏ cây cỡ trung bình, thông thoáng. Nhiệt độ thích hợp là từ ấm đến trung bình, nhiều ánh sáng hoặc sáng lốm đốm, độ ẩm cao, thông gió tốt. Khi tưới nước cần không để nước đọng trên các chồi, dù là trong thời gian ngắn cũng làm chồi đó bị thối.
Đối với những loài thân bò thì nên trồng ghép là tốt nhất, Không nên định kỳ tách chiết cây, chúng không thích bị quấy rầy.
Tolumnia calochila 
Lá nhỏ, dài 10 cm, rộng 3 mm. Vòi hoa dài 10 cm, có 2-6 hoa, hoa to 2 cm. Các lá đài màu xanh vàng, các cánh hoa và môi màu vàng sáng.
Thùy giữa của môi có hình trái tim, tua dài.
Lan biểu sinh, trong những khu rừng ở vùng thấp, trên các khu vực khá khô, trên độ cao 0-200 m, ở quần đảo Cayman, Cuba, Hispaniola.
Tolumnia pulchella
Cùng loài: Oncidium pulchellum Hooker
Lá dài 20 cm, rộng 4 cm, hai bên dẹt hoặc là hình tam giác nếu ta cắt ngang phiến lá. Vòi hoa dài 50 cm, đứng thẳng, đôi khi có phân nhánh, có nhiều hoa, hoa to 2,5 cm, màu trắng pha hồng hoặc đỏ cờ. Thùy giữa của môi xẻ thành hai thùy sâu. Mô sần có ba thùy, màu trắng và vàng.
Lan biểu sinh, trên những cây nhỏ hoặc thạch lan trên đá vôi, trên độ cao 120-900 m, ở Jamaica.
Tolumnia triquetra
Cùng loài: Oncidium triquetrum (Swartz)
R. Brown
Lá dài 20 cm, rộng 1 cm. Vòi hoa dài chừng 20 cm, hoa to 2 cm, màu trắng hoặc vàng lợt, khảm và vân màu đỏ đậm. Môi không có hai thùy.
Lan biểu sinh trên cây, ở những chỗ lộ thiên, trên độ cao 120-380 m, ở Jamaica.
Tolumnia variegate 
Cùng loài: Oncidium variegatum (Swartz)
Loài thân bò. Hai bên lá dẹt, cong, riềm lá có răng cưa. Lá dài 15 cm, rộng 1,5 cm. Vòi hoa có hoặc không phân nhánh, dài 45 cm, có một số hoa, hoa to 2-2,5 cm, màu trắng hoặc màu hồng lợt với những đốm màu nâu hoặc đỏ tía. Môi hình quả thận, riềm môi quăn.
Lan biểu sinh, trong các đồi cây khá khô hạn, trên độ cao 0-2.000 m, ở Cuba, Hispaniola, quần đảo Leeward, Puerto Rica.
Loài tương tự: Tolumnia velutina (Lindley & Paxton) Braem, ở Cuba, cây nhỏ hơn một chút. Môi mượt như nhung; Và loài Tolumnia bahamensis (Nash) Braem, ở Florida và Bahamas, lá thuộc semi-terete.
Nguồn tài liệu: SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )
