KIM ĐIỆP NHỰA – Dendrobium trigonopus (Bài 48)
Kim Điệp Nhựa hay còn gọi là Kim Điệp Thơm, Kim Điệp Sáp hay Hoàng Hạc. Kiểu hình cánh hoa lan chia làm 3 loại là Cánh Sáp, Cánh Giấy và Cánh Gió. Chắc chắn là do cánh hoa nhìn bóng loáng ánh sáp không khác gì bông nhựa nên mới gọi là Kim Điệp Sáp hay còn gọi là Kim Điệp Nhựa.
Tôi nhận thấy rằng, nếu có cuộc thi về mùi thơm nồng nàn và ngào ngạt của các loại lan rừng, thì chắc chắn Kim Điệp Nhựa đứng trong Top 10 cùng sánh vai với Giả Hạc, Trầm, Ngọc Điểm và các cây lan thuộc chi Giáng Hương.
Nếu nói về độ bền bông hoa, thì cũng thuộc hàng Top mà khó có loại lan rừng nào sánh bằng. Nếu cây lan khỏe mạnh, để ở môi trường thích hợp thì có thể hai tháng mới tàn hoa (môi trường thích hợp là môi trường như thế nào, tôi đã đề cập trong bài 2 rồi nhé).
Tuy nhiên, cô nàng bướm vàng này cũng thuộc hàng đỏng đảnh khó chiều. Là một trong các giống lan có nhiều lông đen giống như Thanh Hạc, Bạch Hạc, Nhất Điểm Hồng, Nhất Điểm Hoàng, Bạch Hỏa Hoàng… Chính vì thế, Kim Điệp Nhựa được xếp vào hàng ngũ các giống lan khó thuần và khó chơi. Nếu Giả Hạc hoặc Hạc Vĩ bạn quăng đại vào chỗ góc kẹt hoặc nắng gắt hay âm u, dù gió táp mưa sa nó vẫn sống, thì em bướm vàng này lại kén cá chọn canh rất kỹ lưỡng.
Kim Điệp Nhựa phân bố ở Myanmar, Thái Lan, Tây Nam Trung Quốc, Lào và Việt Nam trong rừng trên thân cây ở độ cao từ 300 đến 1500 mét.
Trong nội dung bài này tôi sẽ chia sẻ với các bạn từ kinh nghiệm thất bại cay đắng đến thành công rực rỡ để chinh phục em bướm vàng thơm này.
CHỌN GIỐNG
Đừng ham của rẻ.
Đừng ham loại trụi lá thanh lý.
Đừng ham giề khủng, vừa vừa cỡ bốn năm sáu giả hành là đẹp nhất.
Đừng ham nhiều rễ, tốt nhất là trụi hết rễ cho lợi ký.
Nên chọn cây bóng mượt, lá không gãy dập, nhiều giả hành có lá thì càng tốt. Các giề đều nhau về kích cỡ nếu bạn muốn có giò lan đẹp và nở cùng 1 thời điểm.
XỬ LÝ GIỐNG
Cắt tỉa giả hành khô, lá dập hoặc vàng. Cắt trụi rễ của giả hành trên 12 tháng tuổi đi. Rễ của giả hành dưới 12 tháng tuổi giữ lại được thì tốt, nếu rễ có đầu trắng thì cố gắng giữ lại bằng mọi giá.
Ngâm giống vào dung dịch Physan 20 liều 1ml pha 1 lít nước hoặc dung dịch thuốc trị nấm khuẩn (Kasumin+Antracol, Starner+Aliette… bộ đôi trị nấm khuẩn, hoặc trong hình có ví dụ thực tế ngâm với Nano bạc) trong 5 phút. Sau đó vớt ra, treo ngược lên một vài tiếng cho khô ráo.
Ngâm giống vào dung dịch chế phẩm Hùng Nguyễn liều 1ml pha 1 lít nước trong 30 phút (mấy em có lông đen này không nên ngâm lâu như đơn thân nhé), nhằm giúp cây hấp thu dinh dưỡng và các dưỡng chất kích thích ra rễ và nảy mầm.
Nếu bạn không có chế phẩm Hùng Nguyễn thì có thể dùng NPK+Te liều 1 gam pha 2 lít nước và B1 liều 4ml pha 2 lít nước. Ngâm khoảng 10 phút.
Vớt ra, treo ngược vài tiếng cho khô ráo rồi ghép vào giá thể.
GIÁ THỂ
Kim Điệp Nhựa (Sáp) nói riêng và các giống lan Lông Đen nói chung, đều RẤT GHÉT BỊ THAY GIÁ THỂ LIÊN TỤC. Không như Giả Hạc hay Long Tu… mỗi một hoặc hai năm thay giá thể 1 lần, Kim Điệp Sáp muốn năm sáu năm mới phải thay giá thể hoặc thậm chí chục năm mới thay giá thể 1 lần cũng tốt.
Chính vì thế bạn nên chọn giá thể càng bền càng tốt. Ví dụ Vỏ Thông Hai Lá, Lũa, Gỗ Cứng, Viên Đất Nung, Dớn Sợi chắc, Dớn Đá hoặc tệ lắm thì chậu đất nung với than cục.
Tôi đã thử nghiệm trên nhiều chất liệu khác như Dớn Cù Lần, dớn Chi Lê, Rêu Rừng, Dớn Ổ Quạ, một số loại gỗ mềm như gỗ bơ và gỗ muồng… nói chung là kỹ thuật phòng bệnh tốt thì cây vẫn sống mà sinh trưởng nhưng không đẹp. Rất dễ chết yểu hoặc lụi dần dần.
Đối với Giả Hạc, Hạc Vĩ… bạn thậm chí còn không cần xử lý giá thể cây vẫn lên vô tư, tuy nhiên mấy em có nhiều lông này thì khác, mấy em này rất nhạy cảm. Ví dụ than không ngâm chục ngày với chục lần thay nước cho thôi muối ra và ngâm cho no nước, thì rễ chỉ cần chạm vào là thun đầu rễ lại, đen đầu rễ ngay và luôn.
Hay dớn bạn không ngâm vôi kỹ, sau đó rửa lại thật sạch, thì rễ ra được cái nào sẽ hư cái rễ đó. Dớn là chất trồng có tính axit, bạn phải trung hòa với vôi. Mấy em có lông không thích axit (kể cả nguồn nước). Tôi cũng từng ghép gần chục cân vào dớn xử lý không kỹ. Cả nửa năm mà vẫn chưa bám được cái rễ nào vào cục dớn, cuối cùng tôi phải gỡ ra ghép lại toàn bộ.
Ngay kể cả Lũa hay Gỗ, bạn cũng phải dùng bàn chải sắc đánh cho thật sạch, càng sạch sẽ thì rễ càng nhiều và càng đẹp. Càng bẩn thì cây càng bám lỏng lẻo, rễ dù không thun cũng sẽ bị thâm. Lông đã đen mà nhìn rễ còn thâm thì xấu thôi rồi.
CHĂM SÓC
Bạn phải đảm bảo môi trường ẩm, độ ẩm khoảng 70-90%. Khô như mùa khô trong nam thì toàn bộ bộ rễ sẽ bị thun lại và ngừng dài ra.
Em Kim Điệp Nhựa (Sáp) này không nhiều rễ đâu bạn nhé. Cả 1 giề gồm giả hành kị, cụ, bà, mẹ, con thì cũng chỉ có bộ rễ được mọc ra từ giả hành con mà thôi, mà mọc cũng không nhiều chỉ từ ba tới chục cái, nên hư cái rễ nào là thiệt cái rễ đó. Nếu giả hành con cứ ra lại lụi do chăm không tốt, thì có khi bạn ghép lan vào hơn 1 năm còn chưa có cái rễ nào luôn.
Ngoài tự nhiên thì em nó dầm mưa dãi nắng vô tư, vì bộ rễ của cả cụ bà mẹ con đều hút chất và quen với khí hậu chỗ em nó được sinh ra rồi, nên sống khỏe re vì sức đề kháng cao. Tuy nhiên khi về nhà bạn, mọi thứ đã bị thay đổi, cho nên lúc này em nó rất nhạy cảm với mưa.
Đối với người mới trồng mà giàn không thông thoáng và giá thể không tốt, thì cứ sau một hai cơn mưa, nhất là mưa dầm là mầm sẽ thối và lụi dần. Ra mầm nào thối mầm đó. Nên tôi khuyên bạn, cách tốt nhất là CHE MƯA.
Ngày chưa làm mái nilon, tôi trồng hai chục giò thì chết mất mười một giò. Sau khi làm mái che mưa, hai chục giò thì chết nửa giò mà thôi. Thậm chí dạo gần đây, nhờ che mưa và dùng nano bạc với nano đồng đều mà tôi trồng gần 100 giề mà không chết giề nào. Không trả học phí cho thầy thì phải trả học phí cho trời.
Tưới ngày 1 hoặc hai lần là đủ rồi. Không cần lúc nào giá thể cũng ướt, tưới sao cho nhìn thấy lá không mềm và mầm non không nhăn là đủ. Đừng thấy lũa khô quá mà ngày tưới năm sáu lần, không tốt đâu. Giả Hạc thì làm vậy được, em này thì không nhé.
Kim Điệp Nhựa ưa nắng 50-70% (một lớp lưới xanh đen của Thái) là được, nhưng ưa nhiệt độ MÁT MẺ. Vấn đề đặt ra cho các bạn yêu thể loại có LÔNG ĐEN chính là nắng nhưng không được nóng. Nếu bạn ở vùng cao hoặc chỗ khí hậu mát mẻ thì quá tuyệt, còn nếu bạn ở xứ nóng thì bạn phải làm giàn thật cao và treo lan thật xa lưới. Càng xa càng tốt.
Khó phết nhể! Khó thế thì mới thể hiện được Trình chơi lan chứ. Vào 1 vườn lan toàn thân thòng chục triệu tới trăm triệu 1 giò thì sẽ thấy được đẳng cấp chơi dữ dội, nhưng mà điều đó không có nghĩa là TRÌNH chơi của người chủ cao. Chỉ nhận được 1 ngón tay cái giơ lên thôi.
Vào 1 vườn lan mà thấy đủ các loại từ Bạch Hỏa Hoàng tới Kim Điệp Sáp, rồi Thanh Hạc, Dendro Kontum tới Trúc Mành, Trúc Quan Âm, Kèn tới Hài, sau đó là thân thòng và đơn thân… Vườn lan bốn mùa khoe sắc. Khi đó bạn đã đạt tới 1 TRÌNH mà ít người với tới, xứng đáng nhận hai ngón cái giơ lên!
Vấn đề này tôi không gộp chung những bạn chỉ thích một vài loại lan vào đây nhé. Giống như những người chỉ thích chơi giả hạc, không thích thêm loại nào khác. Sở thích cá nhân thì miễn bàn!
PHÂN VÀ THUỐC
Phân ít thôi!
Bằng 1 nửa so với thân thòng thôi nhé. Nửa tháng phun NPK+Te 1 lần pha chung Chế Phẩm Hùng Nguyễn và Nano đồng.
Nếu không thì dùng B1 và NPK+TE + Nano đồng.
1 tháng phun trung lượng Magie 1 lần. Hai tháng phun nước vôi trong 1 lần.
Nếu bạn có gắn phân chì tan chậm thì chỉ ít ít thôi, khi đó không dùng NPK nữa, chỉ cần dùng TE (Vi lượng và trung lượng) là đủ. Mọi chi tiết về phân xin quay về bài 6.
Đối với thể loại LÔNG ĐEN thì tôi khuyên bạn không nên dùng các loại phân chuồng. Vì bản thân cây đã dễ bệnh, lại gắn lên giò lan 1 đại lý các loại bệnh thì cây cũng dễ đi lắm.
Thuốc chữa bệnh thì bạn nên quên đi. Đối với Kim Điệp Sáp, bị bệnh thì chỉ có thể dùng dao và kéo mà thôi. Chữa bệnh hiệu quả rất thấp.
Phòng bệnh bằng Nano Bạc, Agrifos 400 (pha liều 50ml pha 16 lít), Benkona, Kasumin+Antracol+Nativo, các bộ đôi trị nấm khuẩn…
Chục ngày tới hai chục ngày phun phòng bệnh 1 lần. Nếu che mưa tốt và giàn thoáng thì một tháng phun phòng bệnh 1 lần.
Do cấu trúc giả hành xếp sít nhau cho nên rất dễ bị rệp vảy, các bạn thường xuyên quan sát, nếu thấy thì dùng Movento.
Hàng tháng nên dùng thuốc trị nhện đỏ 1 lần với Pesieu hoặc SK Ensparay 99EC hoặc Ortus…
Bên cạnh đó cứ bốn năm tháng dùng Fendona phòng trị BỌ TRĨ, gián, kiến… 1 lần.
THAY LỜI KẾT
Nếu thực sự yêu lan một cách vô tư, không chạy theo thị hiếu và chạy theo đám đông. Tôi khuyên bạn nên có 1 giò Kim Điệp Nhựa, có thể tết nào đó bạn sẽ được thưởng thức bông hoa vàng tươi với hương thơm ngào ngạt và ngọt ngào bên cạnh những giò lan Giả Hạc lá vàng úa hoặc trụi lá. Thật ra thì Kim Điệp Nhựa chính là em dễ nhất trong các giống lan có Lông Đen, cũng dễ chơi chứ không khó lắm đâu.
Các bài tôi viết ra, không cầu mong danh tiếng hay tiền bạc. Chỉ cầu mong những thứ mình cho đi là còn mãi. Chỉ mong được nhiều lượt CHIA SẺ, không cần nhiều like (dù là cũng thích được nhiều like).
Nông nghiệp Việt Nam mình còn quá lạc hậu, quá phọt phẹt, mặc dù người làm nông nghiệp rất đông. Tôi chỉ mong đóng góp chút kiến thức để nâng cao năng suất chất lượng và giá trị nông sản Việt. Giúp hàng hóa trong nước đánh dạt được hàng hóa nước ngoài ra khỏi biên giới. Nông dân Việt Nam đỡ khổ. Dân có giàu thì nước mới mạnh được.
Nhân đây tôi cũng gửi lời tới các thành phần đầu đất, ích kỷ, lợi ích cá nhân, đố kỵ tài năng và vân vân mây mây các lý do khác. Nếu bạn chưa hiểu thế nào là Duyên và Phước, thế nào là Thí Pháp, thế nào là cho đi là còn mãi, thế nào là Vô Thường… thì làm ơn đừng kéo tôi xuống ngang tầm với các bạn. Vì làm vậy gống như bạn uống thuốc độc mà muốn rằng tôi sẽ chết.
Chúc các bạn may mắn và xin hãy CHIA SẺ bài viết nếu bạn thấy hay.
Nguyễn Ngọc Hà – Đức Trọng, Lâm Đồng
