Telipogon
Tông: Maxillarieae
Tông phụ: Oncidiinae
Phân bố: Trên 150 loài ở Trung và Nam Mỹ.
Lan biểu sinh hoặc địa lan, thân nhỏ đến trung bình, không có giả hành, thường với thân rễ bò lan hoặc thân nằm sát mặt đất. Thân có thể ngắn hoặc dài, đôi khi có phân nhánh. Có vài lá đến nhiều lá, lá mọc đối xứng, dai và phiến lá dày. Vòi hoa xuất phát một bên hoặc cả bên thân, không phân nhánh, có một hoa đến vài hoa. Hoa có màu nổi bật, lớn so với kích thước của cây. Các lá đài phẳng, gần bằng nhau. Các cánh hoa lớn hơn lá đài nhiều, phẳng nhưng cũng có khi cong võng, thường có hình trứng hoặc hình cầu và những vân nổi bật. Môi cũng tương tự như cánh hoa hoặc lớn hơn, ở chân c ó mô sần. Trụ hoa ngắn. Khối phấn 4.
CÁCH TRỒNG
Giống lan này tuy đẹp nhưng khó trồng. Hầu hết các loài thuộc chúng đều sinh trưởng ở cao nguyên với khí hậu mát mẻ, dưới bóng râm, trong những khu rừng mây phủ, độ ẩm cao, và không khí lưu chuyển tốt. Có thể nói, nếu trồng chúng trong những chậu nhỏ thì tốt hơn, chất trồng gồm một hỗn hợp, trong đó chủ yếu là rêu nước. Cần phải phun sương cho chúng thường xuyên, không để cho chúng bị khô.
Hoa màu vàng, có vân và sọc màu nâu đỏ, ở tâm có màu đỏ sậm.
Lan biểu sinh, trong rừng mây phủ, trên độ cao 2.800 m, ở Peru.
Telipogon costaricensis
Thân dài 15 cm. Lá dài 8 cm. Vòi hoa dài 12- 45 cm, có 5-11 hoa, hoa nở kế tiếp nhau, hoa to 5 cm, mọc ngược, màu vàng vân mầu nâu đỏ, ở tâm ánh lên màu nâu đỏ tía. Trụ và lông cứng màu nâu.
Lan biểu sinh, trong rừng rất ẩm ướt, trên độ cao 2.700-3.200 m, ở Costa Rica
Cùng loài: Telipogon bruchmuelleri Reichenbach f.
Thân rất ngắn. Lá dài 6 cm, rộng 1,5 cm. Vòi hoa cao 8 cm, có 1-2 hoa, hoa to 4 cm. Các lá đài màu xanh vàng sáng, các cánh hoa và môi màu xỉn hơn, phần chân của các cánh hoa ánh lên màu hồng hạt dẻ. Môi có vân màu hồng. Mô sần màu hạt dẻ, trụ hoa màu nâu.
Lan biểu sinh nhỏ xíu, trong rừng mây phủ, trên độ cao 1.800-2.800 m, ở Colombia, Ecuador, Venezuela.
Telipogon nervosus
Thân thường bò trườn, đôi khi thấy đứng nghiêng, thân dài 20-40 cm hoặc hơn. Lá dàichừng 2 cm, rộng 1 cm. Vòi hoa dài 30 cm, có 5-9 hoa, hoa to 3 cm, nở kế tiếp nhau. Các lá đài màu xanh nhạt, các cánh hoa và môi màu vàng, có vân màu nâu hoặc đỏ tía, trụ hoa màu hạt dẻ.
Lan biểu sinh, trong rừng mây phủ, trên độ cao chừng 2.500 m, ở Colombia, Venezuela.
Loài tương tự: Telipogon pulcher Reichenbach
f., ở Colombia và Ecuador, có ít hoa hơn, nhưng hoa lớn hơn, to chừng 5 cm. Các cánh hoa và môi rộng hơn, màu kem với vân màu nâu đỏ.
Telipogon venustus
Vòi hoa dài 40 cm, hoa to 1,5 cm. Các lá đài màu xanh ngả nâu, cánh hoa và môi màu cam vàng, có vân màu đỏ, trụ hoa màu đỏ.
Lan biểu sinh, trong rừng mây phủ, trên độ cao 2.000-3.300 m, ở Colombia, Ecuador.
Nguồn tài liệu: SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )