Platanthera
Tông: Orchideae
Tông phụ: Orchidinae
Phân bố: Có khoảng 130 loài ở châu Âu, Bắc Phi, châu Á, Bắc và Trung Mỹ.
Địa lan thân thảo có củ hoặc những rễ to, thân đứng. Lá không có đốm, thường có 2 hoặc 3 lá ở gốc thân và lớp vỏ lụa bao hết thân. Vòi hoa với các hoa tạo thành hình trụ, có vài hoa đến một số hoa, hoa có kích thước nhỏ đến trung bình, thường có hương thơm, màu trắng, ngả xanh, màu cam hoặc hồng. Lá đài sau cùng với cánh hoa tạo thành cái mũ chụp, lá đài bên phẳng hoặc cuộn lại. Môi liền hoặc có ba thùy, đôi khi riềm có xẻ tua sâu, dưới chân môi có cựa.
CÁCH TRỒNG
Một số loài của Platanthera trong trong vườn nơi có khí hậu ôn hòa, trong các vườn cây hay đồng cỏ, tùy thuộc vào môi trường nơi chúng sinh trưởng. Những loài khác có thể trồng trong các nhà kính, hoặc trồng trong nhà trên núi, với chất trồng bình thường. Sau khi các lá của cây lan đã tàn, cần giữ cho cây khô, cho đến mùa xuân khi chồi mới xuất hiện.
Platanthera bifolia
LAN BƯỚM NHỎ
Cây mảnh mai, cao chùng 50 cm, với 2 củ hình trứng. Có 2 lá mọc từ gốc, hình trứng, màu xanh bóng. Vòi hoa có vài hoa đến nhiều hoa, mọc sít nhau, hoa có hương thơm, màu trắng pha xanh. Lá đài hai bên phẳng. Môi hình đai,dài 12 mm. Cựa nhỏ, dài 25 mm. Các khối phấn nằm sát nhau, song song với nhau, phủ lên miệng của cựa. Ra hoa vào mùa xuân hè.
Nơi sinh trưởng là vùng đất hoang có cây thạch nam, giầu a-xit, hoặc trong rừng cây vùng đất thấp, ở châu Âu, Bắc Phi, châu Á.
Loài tương tự: Platanthera chlorantha
(Custer) Reichenbach f., LAN BƯỚM LỚN
Có cùng nơi sinh trưởng (mặc dù không thấy có ở vùng viễn đông của châu Á), nhưng thường mọc ở những vùng đất bình thường.
Hoa trên vòi hoa có thể mọc thưa hơn, hoa to hơn. Đặc điểm nổi bật của nó là khối phấn nằm trên cựa hoa, nhưng chúng nằm xa nhau nên thấy rõ miệng của cựa. Ra hoa vào mùa hè.
Platanthera ciliaris
Thân đứng thẳng, cao 70-100 cm. Lá dài 5-30 cm, rộng 1-5 cm, màu xanh bóng. Vòi hoa có nhiều hoa, có khi mọc sít nhau, hoa màu vàng hoặc màu cam sáng. Lá đài sau cùng với các cánh hoa làm thành cái mũ chụp, lá đài hai bên đối xứng. Môi sài 25 mm, không phân thùy, có tua sâu. Cựa nhỏ dài 2,5-3,5 cm. Ra hoa vào hè-thu.
Sinh trưởng trên các cánh đồng, trong rừng cây vùng thấp và vùng đầm lầy dưới ánh nắng trực tiếp của mặt trời hoặc một phần bóng râm, ở miền đông và miền đông nam Hoa Kỳ.
Loài tương tự: Platanthera blephariglottis
(Willdenow) Lindley, cũng ở miền đông Hoa Kỳ, cây ngắn hơn, hoa màu trắng, thường mọc ở những nơi ẩm ướt.
Platanthera grandiflora
LAN TUA ĐỎ LỚN
Cây cứng cáp, cao tới 120 cm. Có nhiều lá, lá mọc dọc theo thân. Vòi hoa có 30-60 hoa, màu hoa nổi b
ật, hoa to 20-25 mm, có màu đỏ tía đến màu đỏ nhạt. Môi có kích thước 18 x 25 mm, môi dẹt, có ba thùy, hai thùy bên phẳng, tất cả các thùy đề có tua xẻ sâu. Cựa nhỏ, dài 25 mm. Ra hoa vào mùa hè. Trong rừng cây ở vùng đất thấp, nơi có đầm lầy, trên độ cao tới 1.800 m, ở miền đông Hoa kỳ và Canada bắc tới Newfoundland.
Loài tương tự: Platanthera psychodes (Linnaeus)
Lindley – LAN TUA ĐỎ NHỎ, cùng xuất xứ nhưng hoa nhỏ hơn, môi xẻ không sâu, nếu so với P. grandiflora thì chúng ra hoa sớm hơn khoảng 2 tuần.
Platanthera integra
Thân cao 60 cm, có 1-2 lá, lá dài 5-20 cm, mọc gần gốc của thân. Vòi hoa có nhiều hoa, mọc sít nhau, hoa nhỏ, màu vàng. Môi liền, hình đai, riềm môi có răng cưa nhỏ nhưng không phải tua. Cựa ngắn và thon. Ra hoa vào mùa hè-thu.
Sinh trưởng ở đồng cỏ, rừng thông, ở miền đông và đông nam Hoa kỳ.
Platanthera japonnica
Cây cao 60 cm, với bộ rễ lớn. Lá hình mác, dài 16 cm, mọc dọc theo thân. Vòi hoa có 10-20 hoa, mọc xa nhau, hoa màu trắng, sau một thời gian thì chuyển ngả vàng. Phiến môi dày, hình đai, không phân thùy, dài 20 mm, rộng 2 mm.
Cựa nhỏ, chúc xuống dưới, dài 6 cm. Ra hoa vào mùa hè.
Trong rừng hoặc trên các trảng cỏ, trên độ cao 800-2.500 m, ở Trung quốc, Nhật bản, Triều tiên.
Nguồn tài liệu: SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )
