Laelia
Cùng giống: Schomburgkia Lindley
Tông: Epidendrum
Tông phụ: Laeliinae
Phân bố: Trên 20 loài từ Mexico đến Trung Mỹ
Lan biểu sinh hoặc thạch lan. Giả hành đôi khi có cuống, hình cầu đến hình gậy bóng chầy, hai bên bị bóp lại, mặt ngoài giả hành phẳng có khía, được bao bọc bởi lớp vỏ lụa. Có 1-3 lá trên đỉnh. Lá dai, phiến lá dày, đôi khi có pha màu đỏ tía. Vòi hoa ngắn, các hoa thường tập trung ở đỉnh vòi hoa. Hoa nở úp xuống hoặc ngửa lên, màu hoa nổi bật, đôi khi có hương thơm. Các lá đài và cánh hoa phẳng, không theo quy ước, tương tự nhau hoặc các lá đài nhỏ hơn.
Riềm hoa đôi khi gợn sóng. Môi chia làm ba thùy, bẹt hoặc cong lên. Riềm môi cứng hoặc gợn sóng. Khối phấn 8.
Vừa qua đã có nhiều thay đổi trong việc đặt tên của nhóm lan này. Tiếp theo việc phân tích ADN, các loài của Brasil trước đây nằm chung trong giống Laelia, trong một thời gian dài cho thấy không có quan hệ gần gũi với các loài thuộc giống này ở Mexico và Trung Mỹ, vì vậy đã chuyển chúng sang Sophronitis. Hầu hết các loài thuộc Schomburgkia mà trong đó có một số được mô tả như là Laelia, đã được chuyển sang nhóm Schomburgkia (một số khác lại chuyển sang Myrmecophila). Điều này cũng còn chờ sự công nhận chung.
Các loài thuộc Laelia (kể cả những loài vừa qua đã được công nhận và những loài hiện nay trong các giống khác), đã được đưa vào trong lai tạo chéo với các giống có quan hệ như với Cattleya và Brassia.
CÁCH TRỒNG
Hầu hết có thể được trồng trong môi trường nhiệt độ trung bình, với chất trồng gồm hỗn hợp với các mảnh cây to. Chúng cần bóng râm nhẹ, và cần để cây khô giữa hai kỳ tưới nước, như vậy sẽ kích thích cho cây ra hoa. Sau khi cây ra hoa thì giữ cho cây khô hơn, nhưng không phải khô hoàn toàn, nếu không giả hành sẽ bị hư hại.
Nếu muốn thay chậu thì phải chờ cho đến khi có chồi mới xuất hiện.
Laelia-splendida
Laelia-albida
Laelia anceps
Giả hành cao 5-7 cm, hình trứng, hai bên bị bóp lại. Có 1-2 lá, lá hình đai (strap), dài chừng 15 cm. Vòi hoa cao 30-70 cm, có 2-5 hoa, hoa to 8-10 cm, thường có màu tím xỉn đến màu giữa hống và tím. Họng của môi trắng với những đường sọc vàng, thùy giữa màu đỏ tía, nhưng hiện nay cũng có những màu khác nhau. Cánh hoa to gấp đôi lá đài. Ra hoa vào mùa đông.
Lan biểu sinh, trong các khu rừng cây vùng thấp hoặc trong các rừng và trên các cây thưa, thường có ánh sáng mạnh, trên độ cao 500- 1.500 m, ở Mexico, Guatemala.
Laelia autumnalis
Giả hành dài 15 cm, hình cái gậy bóng chầy, có khía, có 2-3 lá trên đỉnh. Phiến lá dày, dài 10-15 cm. Vòi hoa cao 60 cm, có 3-6 hoa. Hoa có hương thơm, to 8-10 cm, màu đỏ ngả hồng. Môi trắng ngả hồng với phần đầu màu đỏ tía, ở tâm màu vàng. Ra hoa vào mùa thu.
Lan biểu sinh trong những khu rừng trên núi hoặc vùng cận sơn, trong điều kiện ánh sáng tốt.
Nếu là thạch lan thì trên các tảng đá phủ rêu, trên độ cao 1.500-2.600 m, ở Mexico.
Laelia rosea
Cùng loài: Schomburgkia rosea Linden ex Lindley
Giả hành dài 15 cm, có 2 lá. Lá dài 26 cm, rộng 6 cm. Vòi hoa dài 55 cm, có vài đến một số hoa mọc sít nhau. Lá bắc của hoa màu hồng xỉn, dài chừng 4 cm. Hoa to chừng 4 cm, các cánh hoa và lá đài hẹp, màu đỏ tía sẫm, riềm gợn sóng. Môi màu hồng với những gân sống vàng.
Lan biểu sinh hoặc thạch lan, ở Colombia, Guyana, Venezuela.
Loài tương tự: Laelia splendida (Schelechter) L. O. Williams (Cùng loài Schomburgkia splendida Schlechter) ở Colombia và Ecuador, có hoa to 10 cm, lá bắc dài chừng 9 cm, có màu hồng đậm.
Laelia rubescens
Giả hành chừng 7 cm, to 4 cm, có 1 lá, hiếm khi có 2 lá. Lá dài chừng 15 cm, rộng 4 cm. Vòi hoa cao 75 cm, có ít hoa, hoa mọc gần ngọn.
Hoa to 7 cm, có hương thơm, màu tím hoa cà đến màu đỏ tía ngả hồng. Môi có một vết bớt đỏ tía ở tâm, chia ba thùy, ở phần giữa có 2 hoặc 3 chóp. Thùy giữa có riềm gợn sóng, đỉnh nhọn hoặc bị cụt.
Lan biểu sinh hoặc thạch lan, trong những rừng cây thấp, khô và hoàn toàn dưới nắng mặt trời, trên độ cao 0-1.650 m, ở Mexico, Trung Mỹ.
Laelia speciosa
Giả hành dài 6 cm, có 1 lá. Lá hình thuôn, dài 15 cm. Vòi hoa dài 12-15 cm, có 1-4 hoa, hoa to 12-18 cm, màu tím hồng, môi trắng, có những sọc tím đậm, ngoài đầu nhạt hơn. Loài này không thích hợp với độ ẩm quá cao và cần lưu ý có kỳ nghỉ khô. Ra hoa vào mùa xuân – hè.
Lan biểu sinh trong những khu rừng sồi thưa, nơi khí hậu khá khô, trên độ cao 1.200-2.400 m, ở Mexico.
Laelia superbiens
Cùng loài: Schomburgkia undulata Lindley
Giả hành dài 30 cm, có 1-2 lá. Vòi hoa dài 80 cm hoặc hơn, có nhiều hoa, hoa to 12-13 cm, màu đỏ tía ngả tím, các lá đài và cánh hoa hẹp, riềm gợn sóng. Môi có 5 đường gân nổi.
Lan biểu sinh, trong các khu rừng thưa hoặc là địa lan ở các khe núi, trên độ cao tới 2.000 m, ở Mexico, Giatemala, Honduras
Laelia undulata
Cùng loài: Schonburgkia undulata Lindley
Giả hành 25 cm, to 5 cm, hình gậy bóng chầy, có khía. Có 2 lá, lá dài 30 cm, rộng 5 cm.
Vòi hoa dài 1,5 m, có nhiều hoa, hoa to 5 cm màu đỏ ngả hạt dẻ. Các lá đài và cánh hoa hẹp, riềm gợn sóng, quăn. Môi màu đỏ tía ngả hồng với 3-5 gân nổi màu trắng.
Lan biểu sinh hoặc thạch lan trong những khu rừng ít rụng lá, trên độ cao 200-300 m, ở Colombia, Trinidad,Venezuela.
Nguồn tài liệu từ : SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )
