Thelymitra LAN MẶT TRỜI
Tông: Diurideae
Tông phụ: Thelymitrinae
Phân bố: Khoảng 100 loài ở Australia, New Zealand, Đông nam Á và các hòn đảo ở Thái bình dương.
Loài địa lan rụng lá, với từng cặp thân củ hình trứng. Lá đơn, mọc từ gốc, hình mác đến nhọn, đôi trường hợp có lông, thường có gân.
Vòi hoa thẳng đứng, có 1 đến nhiều hoa, hoa có màu sáng, thường hoa chỉ nở khi có ánh sáng mặt trời. Môi thường giống lá đài và cánh hoa, không có cựa, cũng không phân thùy, không có mô sần. Trụ hoa với cái cánh tạo thành cái mũ chụp, mũ đôi khi có thùy, phủ lên khối phấn, có hai chi tiết phụ có thể có tua hoặc lông.
CÁCH TRỒNG
Một vài loài khó duy trì được trong quá trình nuôi trồng. Nói chung, chúng yêu cầu chất trồng giàu a-xit, gồm những mảnh gỗ vụn, thoát nước tốt. Chúng thích nghi với ánh sáng mạnh, cần tưới nhiều nước từ mùa thu tới mùa xuân, đó là giai đoạn phát triển, khi lan đi vào kỳ nghỉ thì giữ khô. Ở những vùng khí hậu ôn hòa chúng phát triển tốt trong các nhà được làm mát hoặc nhà trên núi.
Thelymitra arenaria
Lá dài 20 cm, rộng 1,8 cm, hình mác, có rãnh. Vòi hoa cao 35 cm, có 3-12 hoa, hoa to 25 mm, màu xanh lợt. Trụ hoa màu vàng. Đây là một trong những loài lan dễ trồng của giống này. Sinh trưởng trong rừng thưa, ở Tasmania.
Thelymitra aristata 
Cùng loài: Thelymitra grandifl ora Fitzgerald
Lá dài 35 cm, rộng 2 cm, phiến lá dày, có gân, thường có những vệt màu sậm hơn. Vòi hoa dài 80 cm, có 5-30 hoa, hoa to 35 mm, màu xanh dương lợt hoặc đậm hoặc màu hoa tử đinh hương. Đỉnh trụ hoa màu vàng, tay trụ hoa có lông cứng màu trắng hoặc vàng.
Sinh trưởng trong rừng thưa và vùng cây thạch nam gần bờ biển, thường trên đất pha cát, ở Đông nam Australia, Tasmania.
Thelymitra crinita
Lá hình trứng, dài 18 cm, rộng 4,5 cm. Vòi hoa cao 75 cm, có 12 hoa, hoa màu xanh dương sáng, to 40 mm. Phần trên của trụ hoa che phủ bởi một mô sần màu vàng và đen.
Trong những đồi cây thưa, trên nền đất pha cát, thường gần bờ biển, ở miền tây vùng tây nam Australia.
Thelymitra ixioides
Lá thẳng, dài 20 cm, rộng 1 cm, có khía. Vòi hoa cao 60 cm, có một số hoa, hoa to 20-40 mm, thường có màu xanh dương đậm nhưng cũng có khi lợt hơn, màu tím hoa cà, màu hồng hoặc trắng. Các lá đài đôi khi điểm thêm những đốm màu xanh dương đậm. Mặt sau của trụ hoa có 2 tuyến có hình cái gậy bóng chày.
Sinh trưởng trong các khu vực có cây thạch nam hoặc đồi cây thưa, trên độ cao từ ngang mực nước biển đến vùng cao nguyên, ở miền đông nam Australia, New Zealand.
Loài tương tự: Thelymitra juncifolia Lindley, ở miền đông nam Australia, trên điỉnh của trụ hoa có các vạch màu vàng, và hoa to 20 mm.
Đưa về trồng, chúng phát triển tốt.
Thelymitra pauciflora
Lá dài 20 cm, rộng 2 cm, phiến lá dày, thẳng, có khía và gân. Vòi hoa cao 50 cm, có tới 15 hoa, hoa to 10-20 mm, màu xanh dương sáng đến xanh lợt, có đội trường hợp là hồng hoặc trắng. Môi nhỏ hơn các chi tiết khác của hoa.
Trụ hoa màu trắng hoặc xanh dương, cái mũ chụp đôi khi là nâu hoặc vàng.
Chúng có những thói quen khác nhau, từ trong rừng thưa đến vùng câ thạch nam, từ độ cao ngang mực nước biển đến cao nguyên, ở miền đông nam và tây nam Australia, New Zealand.
Loài tương tự: Thelymintra nuda R. Brown, chỉ khác về đặc điểm của trụ hoa.
Nguồn tài liệu: SÁCH HOA LAN ( của Bác Phạm Tiến Khoa )
